W związku z licznymi zapytaniami dotyczącymi praw i obowiązków zarówno pracowników, jak i pracodawców w związku z epidemią wirusa COVID-19 w Polce, poniżej przedstawiam najważniejsze informacje w tym zakresie.
GIS/Inspekcja sanitarna
Pracodawca powinien śledzić zalecenia GIS oraz pamiętać o tym, że zgodnie z art. 8a ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Główny Inspektor Sanitarny może wydawać m.in. pracodawcy wiążące polecenia oraz decyzje nakładające obowiązek podjęcia określonych działań zapobiegawczych.
Można oczywiście, w ramach działań profilaktycznych, powiesić na tablicy ogłoszeń, Intranecie lub w innym miejscu dostępnym dla pracowników, zalecenia GISu dot. profilaktyki https://gis.gov.pl/aktualnosci/informacja-glownego-inspektora-sanitarnego-dla-seniorow/ oraz instrukcję mycia rąk https://gis.gov.pl/wp-content/uploads/2020/02/mycie-rak.png
Istotne jest to, że decyzję o hospitalizacji, kwarantannie lub nadzorze epidemiologicznym dla danej osoby podejmuje Inspekcja Sanitarna.
Badania lekarskie
Należy wskazać, że pracodawca co do zasady nie ma uprawnień do kierowania pracownika na badania inne niż wstępne, okresowe i kontrolne.
W sytuacji, gdy pracownik powrócił z miejsca objętego epidemią lub przejawia objawy charakterystyczne dla koronawirusa, można polecić pracownikowi wykonywanie pracy zdalnej.
Ewentualnie biorąc pod uwagę orzecznictwo, istnieje możliwość wysłania pracownika na badania kontrolne, uzasadniając to dezaktualizacją badań na skutek zmiany stanu zdrowia pracownika, jednak działanie takie nie jest aprobowane przez PIP i winno być stosowane wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach).
Praca zdalna
Co istotne, na skutek przyjętej ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem i zwalczaniem COVID-19 (..) Pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie pracy zdalnej przez określony czas. Jest to o tyle istotne, że zgodnie z Kodeksem pracy powierzenie pracownikowi pracy zdalnej (telepraca) wymaga zgody pracownika.
Należy pamiętać, aby w ww. poleceniu wskazać:
- w związku z jakimi okolicznościami praca zdalna jest zlecana;
- w jakim miejscu (innym niż miejsce pracy) praca będzie wykonywana;
- przez jaki okres pracownik ma obowiązek świadczyć pracę zdalnie;
- w jaki sposób będzie następowało potwierdzanie obecności na stanowisku pracy;
- w jaki sposób pracodawca będzie porozumiewał się z pracownikiem;
- kto zapewnia sprzęt i narzędzia do pracy zdalnej.
Nie można również zapomnieć o zobowiązaniu pracownika do stosowania i przestrzegania przepisów prawa oraz polityk i procedur obowiązujących w miejscu pracy, w szczególności w zakresie ochrony danych osobowych oraz zachowania innych informacji w poufności, jak również o obowiązku wykonywania pracy przy zachowaniu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w szczególności zasad określonych przepisami rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.
Zasiłek opiekuńczy, na wypadek zamknięcia żłobka/przedszkola/szkoły
W przypadku zamknięcia żłobka/przedszkola/ szkoły pracownikowi przysługuje dodatkowe 14 dni na opiekę nad dzieckiem do lat 8.
Zasiłek przysługuje na równi matce i ojcu dziecka, ale nie wypłaca się go obojgu rodzicom, jest to zasiłek przysługujący jednemu z pracujących rodziców, który podjął sprawowanie opieki.
Wysokość dodatkowego zasiłku opiekuńczego to 80 proc. wynagrodzenia. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy wypłacany jest na analogicznych zasadach jak dotychczas przyznawane zasiłki opiekuńcze z tytułu ubezpieczenia chorobowego.
Co zrobić, aby otrzymać zasiłek?
Należy złożyć oświadczenie o oświadczenie o sprawowaniu opieki nad dzieckiem do lat ośmiu, w związku z zamknięciem z powodu COVID-19 żłobka, przedszkola, szkoły. Formularz obowiązuje zarówno, gdy zasiłek opiekuńczy wypłaca płatnik, jak i gdy wypłaca go ZUS. Co ważne, nie jest konieczne uzyskanie zwolnienia lekarskiego u lekarza.
Przymusowy urlop
Co do zasady ryzyko zakażenia nie może stanowić podstawy do udzielenia pracownikowi przymusowego urlopu – ewentualnie w sytuacji gdy pracownik posiada urlop zaległy, to pracodawca może zobowiązać go do jego wykorzystania.
Zalecam również zapoznanie się z wytycznymi PIP wydanymi w związku z epidemią korona wirusa https://www.pip.gov.pl/pl/wiadomosci/108072,wyjasnienia-pip-w-zwiazku-z-koronawirusem.html
CO PRACODAWCA MOŻE ZROBIĆ ?
- ograniczenie podróży służbowych do krajów podwyższonego ryzyka
- polecenie pracy zdalnej
- zwolnienie pracowników na czas wykonania badań profilaktycznych
- przeprowadzanie szkoleń/przekazywanie informacji w zakresie profilaktyki zachorowań
- wyposażenie pracowników w darmowe środki ochrony indywidualnej (maseczki ochronne, odkażacze rąk)
CZEGO PRACODAWCA NIE MOŻE ZROBIĆ?
- wprowadzić obowiązkowych badań lekarskich
- wprowadzić zakazu udawania się do miejsc o podwyższonym ryzyku w celach prywatnych
- żądać informacji o miejscu odbywania urlopu wypoczynkowego
- odmawiać udzielania urlopu wypoczynkowego ze względu na możliwość wystąpienia zachorowania
- przymusowo izolować od zespołu tych pracowników, co do których istnieje podejrzenie potencjalnego zakażenia
- udzielać przymusowego urlopu